شاخص های دین مداری:: به موازات بیان برخی کارکردهای دین باوری ،ضروری است برخی از شاخص ها و ویژگی های دین مداری یا دین داری نیز بیان بشود. شاخص های دین مداری یا دین داری،بسیار است.از این رو نمی توان همه آنهارا در یک نوشتار کوتاه ارائه کرد.احکام و دستوراتی که پیامبر اکرم-صل الله علیه و آله-ازطریق وحی برای بشر دریافت کرده و نیز احادیثی که از خود آن حضرت و امامان معصوم-علیهم السلام-روایت شده است،همگی شاخص های دین مداری هستندکه باید توسط دین داران و مؤمنان به اجرا در آیند،تا آنان به کمال معنوی برسند و رستگار و سعادتمند گردند. در همین آغاز باید به این نکته توجه داشت که باور های قلبی و اعتقادات دینی همچنین نوعی عمل باطنی شمرده می شوند که همراه با دو بخش دیگر دین ، یعنی اخلاقیات و احکام فقهی-که جنبه اجرایی دارند۱-همگی شاخص های دین داری بشمار می آیند. دقت و برسی در متون دینی(قرآن و روایات)انسان را به این باور می رساند که برخی از آموزه ها و مفاهیم دینی، نماد همه احکام و معارف دینی بحساب می آیند و به اصطلاح شاخص های کلیدی محسوب می شوند،به طوری که پای بندی به آنها ، گویی پای بندی به همه دین و شریعت است و التزام قلبی و عملی به آنها،انسان مؤمن را به ناچار متعهد به رعایت همه احکام و دستورات دینی-در سطوح گوناگون-می گرداند.به بیان دیگر،روح و حقیقت دین و دین داری در باور قلبی و پایبندی عملی به این گونه آموزه ها و احکام محوری وکلیدی تجلی میابد. با این مقدمه ، برخی از مهم ترین شاخص های دین مداری و دین باوری ارائه و تبیین می شود: . 1.روح تعبد و بندگی:: برسی مفهوم{عبد}،{تعبد}،{عبودیت}و{عبادت}در منابع دینی نشان می دهد که روح و حقیقت دین داری و ایمان در تعبد و بندگی خالصانه خلاصه می شود و راز تکیه قرآن کریم بر این واژه ها و به کار بردن آن برای انسانها و در رأس آنها پیامبران و اولیای خاص الهی در همین نهفته است.انسان حق گرا تا در پرتو ایمان و عمل ، خود را نشکند و وابستگی های نفسانی را در پرتو جهاد نفس و خودسازی از خرمن وجودش نزداید و به ناتوانی و به فقر و ناداری اش پی نبرد،به حقیقت دین داری و ایمان نخواهد رسید و به قرب و وصال حق دست نمی یابد. عبد به شخصی گفته می شود که تابع محض خدایش باشد و به مقام عشق به خدا و روح سر سپردگی و تسلیم محض او شدن برسد.آنگاه است که شایستگی لازم را برای نیل به مقامات معنوی و احراز جایگاه نبوت و امامت به دست خواهد آورد. راز مخاطب قرار گرفتن برترین انسان کامل و پیامبر خاتم-صل الله علیه و آله-با نام و عنوان{عبد}مطلق-بدون نام بردن از او-،در همین نهفته است۲؛زیرا خداوند در مقام تکریم و احترام،او را چنین خطاب می کند و اگر نام و عنوانی بهتر از این وجود داشت،خداوند برترین برگزیده خویش را با آن مورد خطاب و ستایش قرار می داد،چنانکه سایر پیامبران الهی را نیز با عباراتی نظیر{نعم العبد انه اواب}۳و مانند آن مورد تکریم و ستایش قرار می دهد. انبیا،اوصیا و اولیای خاص الهی تمام افتخارات و عزت خویش را در{عبد}خدا بودن می دیدند.برای نمونه،به فرازهای از مناجات و دعای امیرمؤمنان علی-علیه السلام-اشاره می شود: الهی کفی بی عزا ان یکون لک عبدا و کفی بی فخرا ان تکون لی ربا انت کما احب فاجعلنی کما تحب.۴ خدایا این عزت و سربلندی مرا بس که بنده تو باشم و این افتخار برایم بس است که تو پروردگار منی؛ تو چنانی که من دوست دارم،مرا چنان کن که تو دوست داری. اللهم اسئلک سؤال خاضع متذلل خاشع... اللهم و اسئلک سؤال من اشتدت فاقته... .۵ خدایا!از تو درخواست می کنم درخواست شخص فروتن - بال شکسته - خوار ترسان... خدایا! از تو درخواست می کنم درخواست کسی که سخت فقیر و بی چیز است. . بنابر این،بنده حقیقی آن است که هرگز خود را نبیند و به بی چیزی و بیچارگی اش پی ببرد و دارای روح عبودیت ، انکسار و فروتنی به درگاه خدا باشد. . 2. التزام عملی به اوامر و نواهی الهی:: یکی از آثار ایمان و دین داری و از شاخص های آن ، التزام عملی به همه اوامر و نواهی الهی است که تنها با انجام تمام واجبات دینی و ترک محرمات شرعی محقق می شود. اگر مسلمانی به چنین التزام عملی برسد،به یقین به ایمان و دین داری راستینی دست یافته است، ولی متأسفانه بیشتر مسلمانان به چنین التزامی تن نمی دهند و بصورت گزینشی عمل می کنند؛نماز بجا آورده واما خمس و زکات نمی دهند؛یا نماز و خمس و زکات را رعایت کرده ولی حج و جهاد را ترک می کنند. روشن است که چنین افرادی به حقیقت ایمان و دین داری ، آنچنان که باید برسند نرسیده و از آثار مثبت دنیوی و آخروی آن به خوبی بهره نخواهند برد. قرآن کریم پیوسته بر التزام عملی به احکام دین تأکید کرده است. از این جمله در آیات آغازین سوره مؤمنون،برخی از ویژگی های مؤمنان را بر شمرده که همگی مصادیق التزام عملی به اوامر و نواهی الهی می باشند و به واقع شاخص های دین داری راستین شمرده می شوند. ترجمه این آیات بدین گونه است: .1:مؤمنان رستگار شدند. .2:آنها-کسانی اند-که در نمازشان خشوع دارند. .3:وآنهاکه از لغو و بیهودگی(کلیه کارهای بیهوده و باطل و در رأس آنها گناهان و زشتی ها)روی گردانند. .4:وآنها که زکات (و خمس و سایر واجبات مالی)راپرداخت می کنند. .5:و آنها که دامان خود را (از آلودگی های جنسی و بی عفتی)حفظ می کنند. .6:تنها با همسران و کنیزانشان آمیزش دارند،که در کام از آنان ملامت نمی شوند. .7:وکسانی اند که غیر از این طریق را طلب کنند،تجاوز گرند! .8:و آنها که امانت ها و عهد خود را رعایت می کنند.(امانت و عهد بمعنی عام و فراگیر آن ،شامل همه تکالیف الهی به مؤمنان می شود که باید رعایت شود.)۶. .9:و آنها که بر نماز هایشان مواظبت می کنند. .10:(آری)آنها وارثانند! .11:(وارثانی)که بهشت برین را ارث می برند و جاودانه در آن خواهند ماند. .نکات ویژه:یک: در آغاز و این آیات به رستگاری و سعادتمندی مؤمنان تصریح شده،که گویای این می باشد که تنها راه نجات و رستگاری وسعادت انسان،ایمان و پایبندی عملی به لوازم آن است . دوم : اکتفا به چند مورد از وظایف دین مداری و التزام عملی به احکام دین،از باب نمونه است نه اینکه همه وظایف ایمانی و لوازم دین مداری همین موارد باشد. سه:نماز در میان مسائل دینی مورد عنایت ویژه و دارای حساسیت خاصی است، زیرا نخستین ویژگی مؤمنان و نخستین شاخص دین مداری ، (خشوع در نماز)و آخرین صفت آنان و شاخص دین مداری (محافظت در نماز)شمرده شده است. بنابر این نماز از مهم ترین برنامه و رابطه میان مخلوق و خالق است و مؤثر ترین عامل در تربیت و تعالی روحی و معنوی بشمار می آید . التزام عملی راستین و مداومت بر آن ، انسان نمازگزار را به مقامات معنوی نائل می گرداند و فلاح و رستگاری حقیقی را در دسترس او قرار می دهد.۷ . . 3:رعایت حلال و حرام شرعی:: رعایت حلال و حرام شرعی به دلیل گستره مصادیق آن، یکی از شاخص های دیگر دین داری به شمار می آید و شاید به اجمال از مصادیق التزام عملی به اوامر و نواهی بشمار می آید و شاید به اجمال از مصادیق التزام عملی به اوامر و نواهی بشمار آید ولی در مواردی در آن قالب نمی گنجد.رعایت حلال و حرام شرعی می تواند ملاک و معیاری برای اصلاح الگوی رفتاری دین داران و مؤمنان و سازگار ساختن آن با موازین دینی باشد. از توجه خاص آیات و روایات به این مسئله و تأکید فراوان بر پرهیز از حرام به ویژه در امور اقتصادی و مالی می توان فهمید که بدون رعایت آن ،اعمال و رفتار انسان مؤمن آمیخته به گناه و عصیان خواهد شد. قرآن کریم در آیه زیر به این مسئله مهم اشاره دارد و به انسان هشدار می دهد: فلینظر الإنسان الی طعامه.(عبس:۲۴) انسان باید به غذای خویش (و آفرینش آن)بنگرد! تفسیر اول آیه مزبور این است که انسان بنگرد که طعام سفره اش را از چه راهی به دست آورده است؟ حلال یا حرام؟ مشروع یا نامشروع ؟ در این نوع تفسیر ،مراد از طعام ناظر به غذاهای جسمانی و مادی است و در تفسیری جامع تر،مراد از طعام ،اعم از غذاهای جسمی و روحی و مادی و معنوی است؛چرا که انسان ترکیبی از جسم و روح است و هر دو جنبه اش نیازمند غذا برای رشد و کمال(جسمی و روحی)است.بر اساس تفسیر دوم،مراد از ضرورت نگاه در طعام،ضرورت بازنگری در غذای جسم و جان بوده و باید ببیند که چه غذاهایی را تهیه کرده و ارتزاق می کند و باید بکوشد از غذاهای جسمی حرام و غذاهای روحی و معنوی حرام،مانند نگاه حرام،گفتار حرام،رفتار حرام و ... پرهیز نماید.۸ رسول خدا-صل الله علیه و آله وسلم-می فرماید: العبادة مع أکل الحرام کالبناء علی الرمل.۹. عبادت و بندگی(خدا)توأم با حرام خواری،مانند ساختن بنا بر زمین شن زار است. در اهمیت این مسئله ،همین بس که امام حسین-علیه السلام-یکی از علل اساسی رویگردانی کوفیان و شامیان از مسیر حق و گرایش به باطل را لقمه های حرام بر می شمرند: قد ملئت بطونکم من الحرام.۱۰. همانا شکمهایتان از حرام پر شده است. آنگاه آثار آن را که اقدام به قتل حجت خدا و امام خویش کردند چنین بیان می دارد: ... و إن هؤلاء قد لزموا طاعة الشیطان و ترکوا طاعة الرحمن و أظهروا الفساد و عطلوا الحدود واستأثروا بالفیء و أحلوا حرام الله و حرموا حلاله.۱۱. همانا آنان کسانی اند که اطاعت خدا را ترک و پیروی از شیطان را بر خود لازم دانسته و فساد را ترویج و حدود الهی را تعطیل کرده اند و اموال فیء را(که مختص خاندان پیامبر-صل الله علیه وآله-است)به خوداختصاص داده اند.حلال و حرام خدا را تغییر داده و جابجا کرده اند. امام-علیه السلام-در دومین سخنرانی اش در کربلا خطاب به کوفیا و عراقیان،فرمود: ... وای بر شما!"چرا گوش فرا نمی دهید تا گفتارم را-که شما را به رشد و سعادت فرا می خوانم-بشنوید که هر کس از من پیروی کند خوشبخت و سعادتمند است و هرکس نافرمانی و مخالفت ورزد،هلاک گردد و همه شما عصیان و سرکشی کرده و با دستور من مخالفت می ورزید،به گفتارم گوش فرانمی دهید.آری ،در اثر هدایای حرامی که به دست شما رسیده و در اثر غذاهای حرام و لقمه های نامشروعی که شکم های شما از آنها انباشته شده،خدا این چنین بر دل های شما مهر زده است.وای بر شما! آیا ساکت نمی شوید؟!...شما از این دشمنان ،آیا امید خیری دارید،جز اینکه طعمه حرامی از دنیا که به شما رسانیده اند و...؟!۱۲. .. در ادامه می خوانیم... .4:نگاه ابزاری به دنیا:: . .5:ولایت مداری:: . .6:بصیرت دینی:: ؛ .7:تقوا و پرهیزکاری:: ؛ .8:هدفمندی در زندگی:: ؛ .9:غیرت دینی:: ؛ .10:اخلاق قرآنی و اسلامی:: ؛ .و در پایان این مهم به آدرس های این مطالب اشاره خواهد شد...
style type="text/css"

نظرات شما عزیزان:

موضوعات مرتبط: <-CategoryName->
برچسب‌ها: <-TagName->